Октомвриската војна, позната и како Јом Кипурска војна во Израел и Рамазанска војна во арапскиот свет, избувна на 6 октомври 1973 година, кога Египет и Сирија ненадејно го нападнаа Израел. Овој конфликт претставува еден од најважните воено-политички моменти во модерната историја на Блискиот Исток. Покрај интензитетот на борбите и стратешките маневри, војната е значајна затоа што отвори врата за сериозен мировен процес и ги промени односите меѓу арапските земји, Израел и светските сили. Нејзините последици се одразија и на глобално ниво – политички, економски и дипломатски.
Непосредна причина за војната беше воениот и политичкиот пораз на арапските земји во Шестдневната војна од 1967 година, кога Израел го освои Синајскиот Полуостров (од Египет), Голанската Висорамнина (од Сирија) и Западниот Брег и Источен Ерусалим (од Јордан) за само неколку дена. Овие загуби силно го погодија арапскиот свет, а особено Египет, за кого Синај беше од стратешко и симболично значење. И покрај повиците од меѓународната заедница – особено преку Резолуцијата 242 на Советот за безбедност на ОН – Израел не се повлече од окупираните територии, а преговорите се во застој. Египетскиот претседател Анвар ел-Садат и сирискиот претседател Хафез ал-Асад заклучија дека само воениот притисок ќе ги принуди Израел и меѓународните актери да се вклучат во сериозен дијалог.
Војната започна со изненадувачки напад врз израелските позиции на Синај и Голанската Висорамнина, додека израелската армија беше делумно демобилизирана за одбележувањето на Јом Кипур, најсветиот ден во еврејскиот календар. Египетските сили успешно го преминаа Суецкиот канал и ја пробија израелската линија Бар-Лев, додека сириската армија напредуваше кон Голанската Висорамнина. Првичните успеси на арапските армии ја шокираа израелската јавност и политичкото раководство. Сепак, Израел брзо ги мобилизираше своите резерви и го смени текот на војната. Со силна воена интервенција и со масовна помош од Соединетите Американски Држави – преку операцијата „Никел трева“, која достави воена опрема – израелската армија го запре арапскиот напредок. На јужниот фронт, Израел премина на западниот брег на Суецкиот канал и ја опкружи египетската Трета армија, додека на север ги потисна сириските сили назад кон Дамаск.
Клучна улога во завршувањето на војната одигра Хенри Кисинџер, тогашниот државен секретар на САД, кој спроведе таканаречена „шатл дипломатија“, патувајќи помеѓу Тел Авив, Каиро и Дамаск, обидувајќи се да преговара за прекин на огнот. Главната цел на Кисинџер беше да ја зачува израелската безбедност, но и да го зајакне американското влијание во регионот, особено преку Египет, кој сè повеќе се дистанцираше од Советскиот Сојуз. САД сакаа да спречат понатамошна ескалација на конфликтот, што можеше да вклучува директно воено вклучување од страна на Советскиот Сојуз. Иако Израел имаше предност на бојното поле, Кисинџер вршеше притисок врз израелското раководство да ја запре понатамошната пенетрација, со цел да се избегне поширока конфронтација меѓу големите сили. Резултатот од овие преговори беше Резолуцијата 338 на Советот за безбедност на ООН, усвоена на 24 октомври 1973 година, која повика на итно прекинување на огнот и почеток на мировни преговори врз основа на претходните меѓународни договори.
Иако војната не заврши со јасна воена победа, Египет постигна важна психолошка и политичка победа – ја врати националната гордост и ја демонстрираше својата способност да организира и спроведе сериозна воена операција против Израел. Ова му даде на Садат посилна позиција во идните преговори. Израел, иако воено супериорен, стана свесен за своите безбедносни ранливости и покажа поголема подготвеност да прави политички отстапки. Токму оваа војна ги отвори вратите за последователни мировни иницијативи што кулминираа со потпишувањето на договорите од Кемп Дејвид меѓу Египет и Израел во 1978 година, под покровителство на американскиот претседател Џими Картер. Како резултат на тоа, во 1979 година Египет стана првата арапска држава што го призна Израел, а за возврат го врати целиот Синајски Полуостров.
Не треба да се заборави поширокото глобално влијание на овој конфликт. Како одговор на западната поддршка за Израел, арапските членки на ОПЕК воведоа ембарго за нафта против САД и другите западни земји, предизвикувајќи глобална енергетска криза, зголемување на цените на нафтата и сериозни економски последици низ целиот свет. Затоа, војната влијаеше не само на Блискиот Исток, туку и на светската економија и односите меѓу големите сили.
Октомвриската војна беше историска пресвртница. Тој донесе нов вид политичка моќ во Египет и арапскиот свет, му ги покажа на Израел границите на воената моќ без силна дипломатска стратегија и му сигнализираше на светот колку е геополитички чувствителен и нестабилен регион Блискиот Исток. Улогата на Хенри Кисинџер во повоените преговори беше клучна за смирување на тензиите и насочување на регионот кон политички дијалог.
Конфликтот симболично означи и промена на приоритетите во арапската политика. Иако Палестина долго време беше центар на арапската солидарност и отпор кон израелската политика, Октомвриската војна не се водеше за палестинска територија или права, туку првенствено за враќање на националните територии на Египет и Сирија. Ова имплицитно сигнализираше дека арапските држави во иднина првенствено ќе ги следат своите национални интереси, а не нужно обединет арапски фронт во одбрана на Палестина. Во годините што следеа, овој тренд стануваше сè поочигледен – особено откако Египет потпиша мировен договор со Израел и го призна неговиот суверенитет, без да го реши палестинското прашање. Затоа, Октомвриската војна не само што ги промени односите на терен, туку отвори и ново поглавје во арапско-израелските односи, во кое Палестина повеќе не беше единствената или централна точка на заедничката борба.
