Обединетото Кралство, Австралија и Канада вчера официјално ја признаа Палестина. Ова е приказната за симбол што се појавува на пропалестинските протести низ целиот свет. Што значи лубеницата?
На пропалестинските демонстрации, лубеницата е сеприсутен симбол. Идејата за неа датира од 1980-тите, инспирирана од изјава на израелски офицер, пишува Дојче Веле. Лубениците се широко распространети на Блискиот Исток. Но, лубеницата го должи своето политичко значење на своите бои: кората е зелена и бела, месото е црвено, семките се црни – истите бои што се наоѓаат и на палестинското знаме.
„Не ни беше дозволено да се сликаме во црвена, зелена, црно и бела боја. Палестинското знаме беше забрането, а со него и боите на палестинското знаме“, објаснува палестинскиот уметник Сулејман Мансур.
А потоа, во 1980-тите, еден израелски офицер влегол во неговата галерија во Рамала, каде што биле присутни неколку уметници.
„Тој се обиде да нè убеди да не се занимаваме со политичка уметност: „Зошто не сликате цвеќиња, убави цвеќиња или голи тела? Дури и ќе купам нешто, знаете“, изјави Мансур за Ал Џезира + во 2021 година. Потоа издаде наредба дека не можат да организираат изложба ниту на Западниот Брег ниту во Појасот Газа без претходна дозвола од органот за цензура.
„А ако сликам цвет, но во тие бои, што ќе правите тогаш?“, праша некој. Одговорот на израелскиот офицер беше јасен: таквата слика исто така ќе биде конфискувана. „Дури и ако сликате лубеница, тоа ќе биде проблематично.“ Така, според Мансур, израелскиот војник всушност ја смислил идејата за симболот на лубеницата.
На палестинските територии, лубениците може да се видат на ѕидовите на куќите и на маиците, на постери и во уметничките галерии.
„Овој цртеж е од палестинска книга со народни приказни за деца и ја раскажува приказната за митско дете кое излегува од лубеница и може да зборува и да се однесува како возрасен“, напиша Мансур на својот Инстаграм профил во октомври 2023 година. „Се чини дека ова не е мит, децата во Газа се принудени да пораснат предвреме – возрасни кои минуваат низ пекол.“
Според Палестинското академско друштво за проучување на меѓународните односи (PASSIA), знамето е дизајнирано во 1916 година од Шариф Хусеин бин Али, емирот на Мека. Во тоа време, областа што денес ја знаеме како Палестина ѝ припаѓала на Отоманската империја. Знамето станало симбол на Арапскиот бунт против Турците.
Хусеин сонувал за независно арапско кралство кое ќе ги опфати денешните палестински територии, како и Сирија, Израел, Јордан и Либан. Турците биле поразени, со помош на Британците, но заедничкото кралство останало утопија.
До 1948 година, Палестина била под британски мандат. Откако Британците се повлекле, симболот на Арапскиот бунт повторно бил земен – овој пат како национално знаме на палестинската држава.
Сепак, околу дваесет години подоцна повторно беше забрането: во 1967 година, во Шестдневната војна, Израел ги окупираше Западниот Брег, Појасот Газа и Источен Ерусалим и го забрани неговото прикажување. Не му беше дозволено дури ни да се појавува на постери или стари фотографии. Секој што ќе го прикажуваше ризикуваше апсење. Дури во 1993 година беше укината забраната – како дел од мировниот процес од Осло, кога Израел и Палестинците се согласија за мирен соживот и меѓусебно признавање. Знамето беше усвоено како симбол на Палестинската самоуправа, на која ѝ беше доверена администрацијата на Газа и Западниот Брег.
Во јануари 2023 година – девет месеци пред нападот врз Израел од страна на терористичката организација Хамас – израелскиот министер за национална безбедност Итамар Бен Гвир ѝ нареди на полицијата да ги отстрани палестинските знамиња од јавните места. „Дадов наредба да се отстранат знамињата што го поддржуваат тероризмот од јавниот простор и да се спречи поттикнување против државата Израел“, рече овој екстремно десничарски политичар. Ова ефикасно ја врати забраната.
Во меѓувреме, демонстрантите ширум светот ја користат лубеницата како политички став на пропалестинските протести – најдоцна од израелската инвазија на Газа што следеше по нападот на Хамас врз Израел, симболот е широко распространет и на социјалните медиуми. За да се избегне бришење на политички објави, многу корисници ставаат емотикон од лубеница наместо палестинското знаме.
Уметникот Халид Хурани слика лубеници со години. На Инстаграм објави слика од лубеница на златна позадина: делото подоцна беше продадено на аукција во корист на британска фондација која им помага на Палестинците во здравствениот сектор.
Сепак, симболиката на лубеницата не беше секогаш толку недвосмислена. Пред да се прошири низ целиот свет по 7 октомври 2023 година, таа имаше расистичко значење во Соединетите Држави: белците ја користеа за да се потсмеваат на црнците, како што потврдува Музејот на расистички претстави „Џим Кроу“ преку бројни сведоштва и изложби. Откако ропството беше укинато во Соединетите Држави во 1865 година, многу црнци заработуваа за живот одгледувајќи и продавајќи лубеници. Ова овошје не бара многу грижа и брзо расте.
Белите расисти го искористија ова за да ја шират приказната дека црнците се мрзливи. Исто така, широко биле распространети слики од црнци, со претерани црвени усни, кои алчно јадат парче лубеница, а лицата им се извалкани со сок што им капе по лицата – пораката беше дека поранешните робови се детски и нечисти. Ваквите слики беа ширени особено во поранешните јужни држави, со цел да се понижи црната заедница.
Кога Демократските социјалисти на Америка неодамна го повикаа демократскиот лидер во Претставничкиот дом да се залага за прекин на огнот во Газа и објавија слика од лубеница со неа, критиките не изостанаа. На крајот на краиштата, лидерот е Афроамериканец – и можеше да го разбере симболот на лубеницата на сосема поинаков начин.
